De ontdekking van het onschuldige criminele kind

In 1833 werd in Rotterdam de eerste jeugdgevangenis geopend, waarin kinderen die voor meer dan drie maanden waren veroordeeld, konden worden opgesloten. De oprichting van deze gevangenis was een initiatief van het Genootschap tot Zedelijke Verbetering van Gevangenen, een groep gegoede burgers en aanzienlijken met verlicht-humanitaire, christelijke en op burgerlijke deugdzaamheid gebaseerde ideeën. De kinderen werden aan een streng regime onderworpen dat vooral op zedelijke verbetering was gericht. Mede vanwege haar slechte financiële positie stond de overheid open voor dit particulier initiatief. Het succes van de heropvoeding was niet erg groot. Sommige hervormers besloten daarom aan preventie te gaan doen en gingen werken met verwaarloosde kinderen die gevaar liepen crimineel te worden. Dit leidde tot een expansie van de residentiële jeugdzorg na 1850. De hervormers die binnen het gevangeniswezen werkzaam waren, richtten zich op de door de Code Pénal onderscheiden groep van criminele kinderen en werden meestal tot hun achttiende jaar gedetineerd, waardoor de kans op succes groter was. Voor deze groep van 'opvoedelingen' werd in 1857 door de overheid in Alkmaar een Huis van Verbetering gesticht. Dat langdurige pedagogische interventie hielp en dat de strafbare schuld van criminele kinderen eerder gezocht moest worden bij de ouders dan bij de kinderen zelf, leidde tegen 1880 tot pleidooien voor de heropvoeding van alle criminele kinderen. Vanaf 1886, met de invoering van de nieuwe strafwet, kregen alle criminele kinderen in het vervolg een rijksopvoeding en werd de zorg voor criminele kinderen een werkveld tussen het gevangeniswezen en de particuliere residentiële jeugdzorg in.