Wereldburgerschap

De geschiedenis van het nationalisme in Nederland is de afgelopen decennia terdege onderzocht; tijd om de blik te richten op kosmopolitische opvattingen en praktijken. Hoe konden die zich handhaven in de eeuw van het nationalisme? Om goed zicht te krijgen op het fenomeen wereldburgerschap in het negentiende-eeuwse Nederland zal nog veel bronnenonderzoek nodig zijn. In dit dubbelnummer worden vast een paar proeven gepresenteerd. In haar inleiding heeft Eveline Koolhaas gezocht naar kosmopolitische opvattingen in Nederlandstalige bronnen uit de late achttiende eeuw, wanneer het patriottisme duidelijk van zich gaat spreken. Lotte Jensen koos het gedicht De Wereldburger van Jan Fredrik Helmers als invalshoek, Jan Oosterholt de kunstkritiek van Bakhuizen van den Brink en Arnold Lubbers de lectuur van vroeg-negentiende-eeuwse leesgezelschappen. Leen Dresen komt met verrassende resultaten uit de natuurjournalistiek tussen 1850 en 1900, en Robert Verhoogt toont met adembenemende beelden de letterlijk grensoverschrijdende praktijken van de luchtballonvaarders.