Suriname na de binnenlandse oorlog (1986-1992)

Uit een verfomfaaide bruine enveloppe haalt Ajintoena foto's tevoorschijn: afbeeldingen van witte skeletbeenderen kriskras door elkaar op de verschroeide aarde. 'Een van die skeletten is van mijn zus.' Dat wel de 8-decembermoorden, maar niet de Moiwana-moorden worden onderzocht, wekt zijn onbegrip. 'Misschien denkt men: laat die Bosnegers maar.'

In november 2005 is het 30 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. De republiek was nog maar vijf jaar oud, toen militairen meenden orde op zaken te moeten stellen. Op verdenking van het beramen van een tegencoup doodde het leger op 8 december 1982 vijftien vooraanstaande intellectuelen. Na de verkiezingen van mei zullen de moorden eindelijk onderzocht worden.
Dat in 1986 in het dorpje Moiwana door datzelfde regime circa veertig dorpelingen, waaronder vrouwen, kinderen en bejaarden werden gedood, is minder vaak onderwerp van gesprek.
De Binnenlandse Oorlog, zoals de strijd tussen legerleider Desi Bouterse en zijn vroegere lijfwacht Ronnie Brunswijk wordt genoemd, duurde van 1986 tot en met 1992. Ronnie Brunswijk was aanvoerder van het Jungle Commando.

Een paar honderd burgers en strijders kwamen in die oorlog om; duizenden binnenlandbewoners, Marrons en Indianen, sloegen op de vlucht. De oorlog vaagde hele dorpen weg en verwoestte delen van het binnenland: wegen, water- en elektriciteitsvoorzieningen, overheidsgebouwen, bedrijven, poliklinieken en scholen werden vernield. Kleine ondernemers verloren have en goed; de fabrieksmachinerie stokte en haperde. De muntwisseling in 1986 – mede bedoeld om de handel tussen Oost-Suriname en buurland Frans Guyana lam te leggen – verergerde de toch al deplorabele economische situatie.

De wederopbouw komt langzaam op gang. Veel te langzaam, volgens sceptici. De scholen in het onttakelde binnenland, dat jarenlang verstoken bleef van onderwijs, functioneren ook nu nog niet optimaal. Zonder opleiding, geconfronteerd met de verlokkingen van de welvaart, raken nogal wat jongens op het criminele pad. De infrastructuur is nog steeds niet overal hersteld. Van de vluchtelingen keerde een deel nooit terug uit buurland Frans Guyana. Sommigen ervaarden het leven daar als beter. Voor anderen was de herinnering aan Suriname te pijnlijk; dat de regering verzuimde onderzoek te doen naar mensenrechtenschendingen stemde bitter. Een deel van de gevluchte binnenlandbewoners dat zijn heil zocht in Paramaribo, woont er nog steeds. Soms onder deplorabele omstandigheden.
In dit boek worden de naweeën van de Binnenlandse Oorlog in kaart gebracht.

De auteur sprak met vluchtelingen, strijders, overheidsdienaren en hulpverleners. Hoe is de stand van zaken nu en hoe blikken ze terug op de voorbije oorlogsperiode? De interviews werden op verschillende tijdstippen in 2003, 2004 en 2005 gehouden, aangevuld met zoveel mogelijk schriftelijk materiaal. Als één ding uit de vraaggesprekken duidelijk werd, is het wel dat deze oorlog nog velen in Suriname bezighoudt.

Ellen de Vries studeerde Massacommunicatie aan de Universiteit van Amsterdam met als bijvak Etnische studies. Sinds 1988 werkt ze als freelance journalist voor verschillende media. Over Suriname maakte ze reportages voor KRO-radio, De Journalist, Trouw, de Haagsche Courant en Wordt vervolgd.