Naar een werkzame bijstand

Zoveel mogelijk mensen in de bijstand aan betaald werk helpen, dat was de opdracht aan gemeenten bij de invoering van de Participatiewet in 2015. In de wet werd een aantal verplichtingen voor bijstandontvangers aangescherpt, zoals de sollicitatieplicht en het leveren van een onbetaalde tegenprestatie. Inmiddels is duidelijk dat de wet niet heeft gebracht wat ervan verwacht werd. Uitkeringsgerechtigden vinden niet sneller een betaalde baan. De strenge verplichtingen brengen mensen die niet zo makkelijk werk kunnen vinden in problemen. In 2018 startten verschillende gemeenten met experimenten met alternatieven voor de wet. Uitgangspunt daarbij was dat begeleiding van bijstandsgerechtigden meer op vertrouwen en persoonlijke aandacht moet zijn gestoeld. Naar een werkbare bijstand toont de resultaten van vier jaar onderzoek naar het Amsterdams Experiment met de Bijstand. De onderzoekers spraken ruim 800 bijstandsgerechtigden en betrokken klantmanagers over hun ervaringen met het experiment. Wat gebeurde er als de bijstandsgerechtigde meer aandacht kreeg van zijn of haar klantmanager of meer vrijheid om zelf keuzes te maken voor deelname aan betaald werk, onbetaalde participatie en welbevinden? Welke waarde hebben bijverdienen en parttime betaald werk voor een bijstandsgerechtigde? De resultaten van het onderzoek tonen aan dat deeltijdwerk en de mogelijkheid om bij te verdienen van grote waarde kunnen zijn voor bijstandsgerechtigden. Persoonlijke aandacht van de klantmanager vergroot de kans op deeltijdwerk en op uitstroom uit de bijstand. Deze uitvoerige empirische studie biedt aanknopingspunten voor professionals, gemeenten en beleidsmakers om een meer werkzame bijstand realiseren, waarin vertrouwen en persoonlijke aandacht een centrale plek krijgen.