Marx, markt en de vervreemding tussen mens en natuur

De milieuproblematiek staat pas sinds kort op de agenda als een fenomeen dat de mensheid bedreigt. Toch blijkt het negentiende-eeuwse gedachtegoed van Karl Marx verrassende inzichten te bieden om deze actuele problemen te duiden. Marx laat zien dat het menselijk ingrijpen in de natuur leidt tot zelfvervreemding: de mens ondermijnt zijn bestaan als een wezen dat zelf deel uitmaakt van de natuur. Deze zelfvervreemding cumuleert in de kapitalistische samenleving. Marx lezend zien we dat de milieuproblematiek geen historische vergissing is, maar fundamenteel samenhangt met de mens als redelijk wezen. Onze beheersingsrede heeft geleid tot de vervreemding van de natuur. Toch geeft dezelfde rede die de mens de vrijheid biedt zich boven het ecologische evenwicht te verheffen, hem de mogelijkheid zich te verzoenen met de natuur. Marx verwijst naar dit dubbele gezicht van de rede als hij stelt dat het ‘rijk van de vrijheid’ in de schoot van het kapitalisme wordt geboren. In Marx bevrijd onderzoekt Paul Cobben welke aanzetten de huidige samenleving biedt om vorm te geven aan de verzoening met de natuur.