Van Boëthius tot Pico della Mirandola

Dit is deel 4 van de collegeserie Een geschiedenis van de westerse wijsbegeerte en gaat over de periode van de 6e tot de 16e eeuw.

Filosoof Johan Braeckman eindigde deel 3 met Augustinus en vangt dit vierde deel aan met een andere vroegmiddeleeuwse filosoof, te weten Boëthius en zijn bekendste werk Troost in Filosofie. Met een sprong in de tijd behandelt hij vervolgens de middeleeuwse denkers Anselmus en Abelardus. Braeckman bespreekt daarna uitgebreid de middeleeuwse islamitische filosofie, met aandacht voor denkers als Al-Kindi, Al-Farabi, Avicenna en Averroës. Een apart college wijdt hij aan de filosofen van de scholastiek, zoals Albertus Magnus, Thomas van Aquino, Roger Bacon, Duns Scotus en Willem van Ockham. Na een doorgronde inleiding op de renaissance en renaissancefilosofie, gaat hij dieper in op het renaissance-humanisme om te eindigen met de levens en werken van Marsilio Ficino en Pico della Mirandola.

Over de collegeserie Een geschiedenis van de westerse wijsbegeerte
Al minstens 5000 jaar worstelt de mensheid met fundamentele vragen over het leven. Cruciale vragen over ons bestaan en ons wezen worden sinds het begin van de beschaving door bedachtzame mannen en vrouwen overwogen. Vragen als: wat is echt? Wat zou het doel van mijn leven moeten zijn en hoe moet ik dat leiden? Wie of wat is God? Hoe kan er vrijheid zijn in een wereld die wordt bepaald door causale wetten? Wanneer is het legitiem dat een persoon macht heeft over anderen? Wat is gerechtigheid? Waarheid? Goedheid? Schoonheid?

De meest briljante geesten in de geschiedenis concentreerden zich op deze vragen en hun zoektocht naar antwoorden liet ons een intellectuele erfenis van onovertroffen diepte en rijkdom na. Wijsbegeerte, zegt Braeckman, is de rationele benadering van problemen waarvoor nog geen wetenschappelijke oplossingsmethodes bestaan. Met deze omschrijving als rode draad, neemt hij de luisteraar mee op een intellectueel avontuur door de geschiedenis van het menselijk denken, van de vroegste mythen tot nu.

Inhoud

College 1. Boëthius
H1. Inleiding op het leven van Boëthius (ca 480-525)
H2. Boëthius’ bekendste werk Troost in Filosofie

College 2. Anselmus
H3. Een sprong in de tijd, van de 6de naar de 11de eeuw
H4. Anselmus van Canterbury (1030-1109)
H5. Het godsbewijs van Anselmus

College 3. Abelardus
H6. Pierre Abélard, of Petrus Abelardus (1079-1142)
H7. De kwestie van nominalisme versus realisme
H8. De betekenis van de evolutietheorie in het universaliëndebat
H9. Het verdere leven van Abélard en zijn relatie met Heloïse
H10. Enkele aspecten van het filosofische werk van Abelardus

College 4. Filosofie in de Islamitische wereld
H11. Inleiding in de middeleeuwse Islamitische filosofie
H12. Al-Kindi (ca 801-ca 873)
H13. Al-Farabi (ca 870-950)
H14. Ibn Sina of Avicenna (980-1037)
H15. Al-Ghazali of Algazel (1058-1111)
H16. Ibn Rushd of Averroës (1126-1198)
H17. Mozes Maimonides (1138-1204)

College 5. De scholastiek
H18. Albertus Magnus (ca 1200-1280)
H19. Thomas van Aquino (ca 1225-1274)
H20. Thomas van Aquino’s belangrijkste werk Summa Theologiae
H21. Roger Bacon (ca 1214-ca 1292)
H22. Johannes Duns Scotus (1266-1308)
H23. Willem van Ockham (1288-1347)

College 6. Renaissancefilosofie
H24. Inleiding op de renaissancefilosofie
H25. De renaissance en de betekenis van de drukpers
H26. Ontwikkelingen in poëzie, kunst, filosofie en ook wetenschap
H27. Renaissance humanisme: Petrarca (1304-1374) en Boccaccio (1313-1375)
H28. Marsilio Ficino (1433-1499)
H29. Giovanni Pico della Mirandola (1463-1493)