Hand aan hand (blank en bruin)

De Nederlandse koopvaardij kende al vroeg een mondiale arbeidsmarkt. Vooral na de intrede van de stoomvaart aan het einde van de negentiende eeuw werden zeevarenden ook buiten de eigen grenzen gerekruteerd. In de havens en aan boord van de schepen werkten onder andere Nederlandse, Chinese, Indonesische, Engelse en West-Indische zeelieden. De internationale maritieme arbeidsmarkt werd grotendeels gekenmerkt door elkaar beconcurrerende (etnische) groepen en een raciaal scheidingsprincipe waarbij Chinezen in de machinekamer werkten, Javanen in de bediening en Nederlanders de beter betaalde functies vervulden. In deze situatie, waarbij een belangrijke rol was weggelegd voor Nederlandse vakbonden, moesten groepen zeelieden van verschillende sociale en culturele herkomst een strategie bepalen, en daarmee hun houding ten opzichte van andere groepen. In de kern kwamen ze te staan voor de keuze tussen toenadering of uitsluiting, tussen conflict of solidariteit.