De ongrijpbare tijd

Hoewel tijd dagelijks ervaren wordt, valt het fenomeen moeilijk te karakteriseren. Tijdsbeleving veronderstelt een menselijk subject, vandaar dat we spreken van subjectieve tijd. Daarnaast is er een objectieve tijd die we zichtbaar maken via zonnewijzers en klokken. In hun geschiedbeoefening combineren en contrasteren historici subjectieve en objectieve tijdselementen. Deze bundel wil de betekenis van de tijd voor de constructie van het verleden inzichtelijk maken. In twaalf artikelen buigen historici en (geschied)filosofen zich over de temporele problematiek. Zij bespreken niet alleen de wisselwerking tussen tijd en historisch besef maar ook die tussen tijd en geschiedverhaal. Modern historisch besef doet zich voor als men breuken in de tijd ervaart. Het verleden wordt geobjectiveerd en op afstand gezet, zoals blijkt uit dagboekfragmenten van een achttiende-eeuwse jongen in de Republiek of uit de wereldtentoonstellingen in de negentiende eeuw. De ervaringstijd komt in het geschiedverhaal onder meer aan bod in de intrige die aan heterogene gebeurtenissen betekenis verleent. De intrige bestaat uit een begin, midden en einde, waarbij het einde zorgt voor de eenheid. Ook voor het periodiseren geldt dat het gekozen eindpunt van een periode mede bepalend is voor het begin. In De ongrijpbare tijd wordt het tijdsbegrip voor de geschiedbeoefening op toegankelijke wijze uiteengezet, een kwestie waaraan tot nu toe nauwelijks aandacht is besteed.