Weersta vanaf het begin maar slechts met het geesteszwaard

Op het moment dat de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland binnenvielen, wist christen en socialist J.H. Scheps precies wat hem te doen stond: de vijand weerstaan. Dat heeft Scheps op een bijzondere wijze ook gedaan. Afkerig als hij was van het gebruik van geweld, geloofde hij slechts in de kracht van geestelijke weerbaarheid. Scheps liet zich daarbij leiden door het evangelie, het socialisme, de democratie en het positieve recht.In tal van spreekbeurten en brochures riep hij zijn landgenoten op tot dezelfde houding. Hij ging er tot het einde van de bezettingstijd mee door, ook in de periode 1944-1945, toen hij een jaar lang in Amsterdam en Amersfoort gevangen zat. Scheps’ brochures, vaak in een opmerkelijk hoge oplage verspreid, moeten door tienduizenden Nederlanders zijn gelezen en hij moet met zijn spreekbeurten in de loop der jaren meer dan twintigduizend toehoorders hebben bereikt.In de bezettings- en verzetsliteratuur is J.H. Scheps tot nu toe echter onderbelicht gebleven. Niek Scheps, neef van J.H. Scheps, is de eerste die zijn tientallen brochures en maar liefst vijftienhonderd spreekbeurten heeft onderzocht en beoordeeld. Daarbij komen ook de ongemakkelijke, zo niet onmogelijke dilemma’s aan de orde waarvoor Scheps door zijn beginselvaste houding kwam te staan.