Schaduwleiders

Edith Schippers vond dat Mark Rutte ‘zwetste’. Toch hielp ze hem door zware momenten van zijn VVD‑leiderschap. Jeroen Dijsselbloem betwijfelde sterk of Diederik Samsom geschikt was om de PvdA aan te voeren. Het weerhield hem er niet van Samsom in moeilijke tijden te troosten en diens tranen te drogen. Jan de Koning kon de bochtige redeneringen van Ruud Lubbers moeilijk volgen. Niettemin hielp hij de CDA‑aanvoerder een succesvol premier te worden. Schaduwleiders beschrijft de grote invloed achter de schermen van ‘tweede mannen’ (en vrouwen) die hun leiders toejuichen, maar hen ook tegenspreken en troosten. Bovenal bieden ze vaak iets wat de leiders zelf missen. De metgezellen zijn echter ambitieuze politici die niet alleen offers brengen, maar ook hun eigen belangen in het oog houden. Dat maakt politieke duo’s tot een spannend fenomeen, zeker voor wie geïnteresseerd is in politiek, leiderschap of politieke geschiedenis. Mark Rutte, Edith Schippers, Diederik Samsom en Jeroen Dijsselbloem vertellen over hun onderlinge verbondenheid, wederzijdse bewondering, afhankelijkheden en botsingen. Oud‑premier Lubbers deed ruim voor zijn dood zijn verhaal over zijn avonturen met Jan de Koning. Ook andere betrokkenen komen aan het woord, zoals de eveneens inmiddels overleden oud‑premier Wim Kok. Hun verhalen onderstrepen de waarde van duo’s voor een democratie die, te midden van confrontatie en polarisatie, zoekt naar verbinding en verheffing. Kees Versteegh is journalist voor NRC.