Mystiek lichaam van Frans Kellerdonk

Frans Kellendonks roman Mystiek lichaam (1986) geldt als een hoogtepunt in onze naoorlogse literatuur. Het boek schittert door zijn spitse, ironische stijl en biedt een pittige mix van komedie, satire en maatschappijkritiek. In een tijd dat het CDA zich sterk maakte voor het gezin als ‘hoeksteen van de samenleving’, liet Kellendonk zien wat er aan het einde van de twintigste eeuw nog van dat ideaal rest: vader Gijselhart is een gevoelloze en treiterzieke vrek, dochter Magda alias ‘Prul’ een Bewust Ongehuwde Moeder zonder veel verantwoordelijkheidszin en zoon Leendert een seropositieve homoseksueel en charlataneske kunsthandelaar. Treffend genoeg ontbreekt moeder Gijselhart in dit gebroken geheel. Kellendonk geeft zijn zedenschets de inbedding van de christelijke leer waarin het huwelijksverbond wordt gezien als de aardse afspiegeling van de spirituele band tussen Christus en zijn kerk. Van dit ‘mystieke lichaam’, ooit beschouwd als het onwrikbare fundament van sociale cohesie en gemeenschapszin, resteert in het postmoderne tijdperk nog slechts een ruïne. Mystiek lichaam wordt voorgelezen door schrijver en dichter Ilja Leonard Pfeijffer. De begeleidende tekst is geschreven door de Leidse neerlandici Rick Honings en Jaap Goedegebuure. Zij gaan onder meer in op Kellendonks kanttekeningen bij de multiculturele samenleving waarmee hij anticipeerde op een discussie die vijftien jaar later werd aangezwengeld door Pim Fortuyn, op de beschuldigingen van sommige critici dat de roman antisemitische, vrouwonvriendelijke en homofobe tendensen vertoonde en op de talloze verwijzingen naar twintig eeuwen cultureel en religieus erfgoed.