Echo's van Europa

Bestaat er zoiets als een Europese identiteit? Deelt een Oostenrijker iets met een Belg dat ze niet met een Cubaan of een Canadees gemeen hebben? Europa bestaat, maar misschien vooral als beeldvorming. En dat zelfbeeld dat wij Europeanen met ons meedragen is vaag, divers en veranderlijk. In deze collegereeks graaft Joep Leerssen in de culturele geschiedenis van Europa, op zoek naar de elementen die samen dat caleidoscopische, tegenstrijdige, vage zelfbeeld uitmaken. Hoewel dat Europese zelfbeeld door de tijd sterk verandert, verdwijnen oude beelden niet volledig: nieuwe beelden ontstaan maar oude blijven actief.

Sterk veranderlijk is wat in de verschillende historische perioden als geografische kern van Europa werd gezien. Dat verschuift van het Oostelijke Middellandse Zeegebied, naar Rome, Parijs, Londen en nu Berlijn. Ook wie er niét bij Europa hoort, verandert. Eerst waren de barbaren de tegenpool, later islamieten en nog later Amerikanen. Er zijn ook elementen die blijven. Leerssen verkent die in anekdotische uitweidingen over types/thema’s zoals “de jager”, de femme fatale, de bohemien, achthoekige kerken en de auteursfilm.

De synopsis van het hoorcollege Echo’s van Europa wordt als pdf-bestand meegeleverd.

Dit hoorcollege is georganiseerd in samenwerking met de Rode Hoed.

Inhoud
College 1: Europa als archipel: het voortleven van de Oudheid en het Christendom
Hoofdstuk 1. Ouverture en stappenplan
Hoofdstuk 2. Imagologie en de eerste fundamenten van een Europees zelfbeeld
Hoofdstuk 3. Een Europa van eilanden en kusten
Hoofdstuk 4. Cultureel vlechtwerk: alfabetten, gebouwen en invloeden

College 2: Europa als systeem: geleerdheid en ordening
Hoofdstuk 5. Na het grote schisma: Westerse geleerdheid en universiteiten
Hoofdstuk 6. Academies en bibliotheken in de publieke sfeer
Hoofdstuk 7. Systematisering van de geleerdheid en het kritische denken
Hoofdstuk 8. Encyclopedieën, Verlichting en een Eurocentrisch mensbeeld

College 3: Europa als onderneming: confrontatie met de natuur
Hoofdstuk 9. Kolonialisme
Hoofdstuk 10. Exotisme
Hoofdstuk 11. Morele kritiek
Hoofdstuk 12. Temperament en het verlangen naar passie

College 4: Europa als labyrint: bloed in de achteruitkijkspiegel
Hoofdstuk 13. Invloeden op het Europese zelfbeeld
Hoofdstuk 14. Het duistere hart en de innerlijke barbaar
Hoofdstuk 15. Out of Auschwitz: gemengde gevoelens in een moreel labyrint
Hoofdstuk 16. De Europese identiteit: ingewikkeld