Willem de troubadour (1071-1126)

Hertog, schavuit en troubadour

Hertog Willem IX van Aquitanië (1087-1127) was een schavuit van het zuiverste water. Als volbloed schuinsmarcheerder liet hij voor zijn vermaak tijdens een kruistocht zelfs een scheepslading lichtekooien aanvoeren. Vrouwen genoten zijn bijzondere belangstelling, niet alleen fysiek, maar ook in zijn verzen. Want hertog Willem was een meester in de dichtkunst. Willem IX verwierf de eretitel ‘De Troubadour’ met de vele verzen die hij dichtte, van een melodie voorzag en ten gehore bracht voor de mannen die als gasten aanwezig waren bij de uitbundige feesten in zijn paleizen.

Van zijn chansons zijn er elf bewaard gebleven. En die gaan voornamelijk over zijn geliefde onderwerp ‘de vrouw’. In zijn verzen neemt Willem geen blad voor de mond. Hij permitteert zich in de eerste chansons een taalgebruik, dat ook nu nog menig eerzame ziel doet blozen. Na terugkeer van een mislukte kruistocht krijgen zijn verzen echter een heel andere toon. De onbeschaamde wellust waarmee eerder de vrouw werd opgevoerd, is verdwenen. In plaats daarvan zette hij dit als ‘inferieur’ beschouwde wezen nu neer als iemand, die respect en verering verdient. De vrouw wordt op een voetstuk geplaatst.

Met deze ommezwaai werd Willem de Troubadour de grondlegger van de ‘hoofse poëzie’. Die had niet alleen een literair-historisch belang. De hoofse ideeën over het gedrag van mannen tegenover vrouwen hebben de verhouding tussen beide geslachten ingrijpend veranderd en hebben zich zelfs tot in onze dagen gehandhaafd.

De Troubadour is het zevende boek van Guus Pikkemaat (1929). Hij is historicus en was meer dan twintig jaar hoofdredacteur van De Gooi- en Eemlander. In 2007 verscheen zijn veelgeprezen en vuistdikke Eleonore van Aquitanië, waarvan al vijf drukken zijn verschenen. Eleonore was de kleindochter van Willem IX.