Een momentopname in veranderende wereldbeelden

België heeft van bij zijn ontstaan resoluut geopteerd om als klein land de uitdagingen van een groot buitenland aan te gaan. Zowel bij de Volkenbond als later bij de Verenigde Naties heeft België een belangrijke rol gespeeld en zal zich na een actief aanwezigheidsbeleid in de vijf voorgaande perioden als niet-permanent lid van de VN Veiligheidsraad, in 2019-2020 opnieuw kunnen onderscheiden. Als vierde economische wereldmacht einde negentiende eeuw waren uitvoer en doorvoer voor de Belgische diplomatie sleutelbegrippen. Op politiek vlak stond het buurlanden beleid voorop. Tijdens het Interbellum kreeg het multilarisme gaandeweg vorm als aanvulling op en ter vervanging van bilaterale akkoorden en diverse ententes, eerst met de Volkenbond en vanaf 1945 met de Verenigde Naties. In beide instanties heeft België een belangrijke rol gespeeld en zal zich na een actief aanwezigheidsbeleid in de vijf voorgaande perioden als niet permanent lid van de VN Veiligheidsraad, in 2019 - 2020 opnieuw kunnen onderscheiden. InzakeOp het vlak van veiligheid maakte de traditionele Belgische neutraliteitspolitiek na de Tweede WereldoorlogWOII plaats voor een engagement in de Noord- Atlantische Verdragsorganisatie. Buitenlandse zaken heeft in NAVO- verband met defensie een nauwe samenwerking ontwikkeld, zoals het met de Gewesten en Gemeenschappen een samenwerkingsverband heeft opgebouwd vanaf 1970. In de jaren 1960 groeide ontwikkelingssamenwerking uit tot de vierde pijler van het buitenland beleid naast politiek, buitenlandse handel en veiligheid. De 45 Belgische Ministers die sedert 1831 in de regering belast waren met buitenlandse zaken, hebben steeds beroep kunnen doen op gedreven en kwaliteitsvolle ambtenaren en diplomaten in het uittekenen en uitvoeren van het beleid. Paul Rietjens is één van die toonbeelden. Na 40 jaar ten dienste van de gemeenschap te zijn geweest neemt hij als Directeur-generaal Juridische Zaken afscheid. Collega’s en vrienden hebben gemeendwillen deze gelegenheid te mogen aangrijpen om op een gepaste manier inzage te geven in de werkomgeving van buitenlandse zaken. Een momentopname in veranderende wereldbeelden wil dan ook niet alleen een liber amicorum zijn voor Paul Rietjens, maar evenzeer een dwarsdoorsnede van de bijdrage die ambtenaren en diplomaten leveren aan het beleid. De juridische, academische, administratieve en politieke dimensies in de loopbaan van Paul Rietjens hebben Belgische personaliteiten, waaronder gewezen Ministers van Buitenlandse Zaken, ertoe bewogen een bijdrage te leveren waarbij ze hun eigenste licht laten schijnen over hedendaagse vraagstukken in de wereldpolitiek, in het Europa beleid of in materies met maatschappelijke aanknopingspunten. Daar waar ernstig werk wordt geleverd is een vleugje humor nooit ver weg. Het laat toe een vaak complexe werkomgeving te relativeren en terdege een menselijk aspect toe te voegen aan de harde realiteit. Het is een karaktertrek die Paul Rietjens deelt met allen die hebben bijgedragen aan de momentopname in veranderende wereldbeelden.