De Noordnederlandse historiebijbel

Het is 'der sielen salicheit, dat men die heilige Scrift gaerne leest ende hoert lesen.' Navolging van 'die apostolen ende die discipulen' zorgt ervoor dat 'die siel gespijst mach worden en gesterct tot allen doechden [...] opdat wi ten lesten moghen comen int ewige leven.' Deze regels uit de proloog die aan enige handschriften van de Noordnederlandse historiebijbel voorafgaat, maken duidelijk wat de functie is van deze bijbelvertaling: de lezer opwekken zijn leven naar Gods voorbeeld in te richten. De Noordnederlandse historiebijbel is een laat-middeleeuwse bewerking van de Historia scholastica van Petrus Comestor - een middeleeuws Latijnse bijbel met glossen bedoeld voor aanstaande theologen - en Jacob van Maerlants Rijmbijbel. In tegenstelling tot de tekst van Comestor omvat de Noordnederlandse historiebijbel alleen een verhalende bewerking van de geschiedkundige delen van het Oude Testament van de Biblia Latina cum Glossa Ordinaria. Dit corpus heeft de compilator aangevuld met vertaalde episoden en passages uit de eerder genoemde Historia scholastica en Rijmbijbel, alsmede met apocriefe teksten, legenden en wereldlijke geschiedenis. De compilator heeft de lezer een gestroomlijnd verhaal willen aanbieden en heeft zijn bronnen zo bewerkt dat zijn tekst te begrijpen is zonder dat andere boeken hoeven te worden geraadpleegd. De Noordnederlandse historiebijbel zelf is vóór 1410 een van de bronnen geweest van de Wereldkroniek van Heraut Beyeren. Deze studie bevat een kritische editie van de Noordnederlandse historiebijbel gebaseerd op de tekst van het oudste handschrift. In zijn inleiding besteedt Marinus van den Berg aandacht aan het genre historiebijbel, buitenlands onderzoek van historiebijbels, de bewerkingstechniek van de compilator, de overgeleverde handschriften (waarvan er zes door één kopiist zijn geschreven), de herkomst van het basishandschrift en doel en functie van de tekst.