De hersenverzamelaar

De Weense arts Franz Joseph Gall was gefascineerd door de verschillen in menselijk gedrag. Hij stelde dat de menselijke geest zich in het brein bevond en dat geestesziekten hersenaandoeningen waren. Door aan de schedel te voelen kon men moordzucht, agressie en andere eigenschappen lokaliseren – een wetenschap die later bekend werd onder de naam frenologie. Dat bleek een dramatische misvatting, waardoor Gall uiteindelijk in de vergetelheid raakte.  Niettemin leverde Gall ook indrukwekkende bijdragen aan de wetenschap. In 1796 begon hij met lezingen in zijn huis in Wenen, waarbij hij hersenen ontleedde in een zorgvuldige mix van theater en wetenschap. Toen de Oostenrijkse keizer Franz II deze controversiële evenementen verbood, ondernam Gall een tournee met een koets vol schedels door heel Europa. Zijn ster rees snel, maar de ijdele Gall bleef achtervolgd door controverses. In Frankrijk kreeg hij ruzie met Napoleon en de Kerk plaatste al zijn boeken op de Index. Desondanks veroverden zijn ideeën Groot-Brittannië en Amerika en hadden daar enorme invloed.  Galls denkbeelden raakten alle gebieden van de maatschappij, van de geneeskunde tot de kunsten, ze drongen door tot de rechtszaal en effenden de weg voor de antropologie en de neuropsychologie. En ze zijn nog altijd niet uit de wetenschappelijke arena verdwenen.  Met veel kennis van zaken vertelt Theo Mulder in De hersenverzamelaar op een levendige en boeiende wijze over het roerige leven van Gall en zijn volgers tegen de wetenschappelijke en politieke achtergrond van de vroege negentiende eeuw. Theo Mulder is neuropsycholoog, was hoogleraar in Nijmegen en Groningen en directeur Instituten van de KNAW. Eerder schreef hij De geboren aanpasser, waarvan 20.000 exemplaren werden verkocht.