Schrijven uit zelfbehoud

Dit boek gaat aan de hand van vier publicaties in op de ervaringen van Nederlandse vrouwen in de concentratiekampen Vught, Ravensbrück, Westerbork en Bergen-Belsen. Achtereenvolgens komen het dagboek van Klaartje de Zwarte-Walvisch, de getuigenis van Jeanne Bommezijn, de memoires van Tineke Guilonard en de autobiografie van Clara Asscher-Pinkhof aan bod. Welk autobiografisch perspectief spreekt daaruit? Als ik een conclusie kan trekken, dan is het dat de persoonlijkheid van de auteur meespeelt in het kampervaringsverhaal en dat ieder verhaal uniek is. De persoonlijke identiteit werd door de oorlog en deportatie onder druk gezet. Wat deze vrouwen daartegenover stelden, ‘de kunst van het zelfbehoud’, verdient het om gelezen te worden.