De cyclamenman

Nu de Cyclamenman van Gust van Brussel in een nieuwe, herziene uitgave bij Booklight is verschenen, wil ik u deze grote, moderne liefdesroman van harte aanbevelen. De Cyclamenman verscheen voor het eerst bij uitgeverij de Graal in oktober 2010 bij gelegenheid van de huldiging van de auteur voor 50 jaar romanschrijverschap door de stad Antwerpen. Zie aub bijlage. De cyclamenman is het verhaal van de liefdes van de opgroeiende jongeman John, die in hoofdstuk 2 meehelpt de honderden kinderlijkjes te bergen als gevolg van het Amerikaanse bombardement op Mortsel bij Antwerpen in 1943. Dit zal zijn leven tekenen. In de eerste helft van het boek zouden de overige hoofstukken de namen kunnen dragen van Suzanne, Denise, Veronique, Lorette, Godelieve, Pat en Mireille. In de tweede helft van het boek wordt Pat zijn grote liefde. John keert zich niet alleen af van het elitaire en rijke milieu van Franssprekende Vlamingen in een villawijk te Edegem bij Antwerpen maar ook van de machthebbers, de politici, de generaals, de kerk, die oorlogen veroorzaken. Hij kampt van jongsafaan met een hartkwaal en zoekt zijn heil in het schrijven van gedichten en het kweken van cyclamen, in plaats van in het uitoefenen van een fatsoenlijke baan in overeensteming met zijn milieu. Maar ook daarin laat men hem niet met rust. De oorlogen dienen zich opnieuw aan, Suez, Korea, en men probeert hem daarin mee te trekken zoals andere jongemannen uit zijn omgeving. Hij vlucht naar een caravan op een afgelegen terrrein, Pat vindt hem daar, men probeert hen terug te halen, maar ze gaan samen in een hoveniershuisje wonen, weg uit het milieu. Daar verwachten ze hun eerste kind. Maar John ziet steeds de dode kinderen van Mortsel voor zich. Hij doet opnieuw een poging een fatsoenlijke baan vol te houden. Als het kind er bijna is, is John plotseling verdwenen en wordt door een auto overreden. Hij leeft verder als een plant. Pat huilde. 'John is als zijn kindjes in Mortsel gestorven. Helemaal zonder reden. Zonder reden! Begrijpen jullie dan niets?' Gust van Brussel schreef deze maatschappijkritische, aangrijpende liefdesroman op 85-jarige leeftijd in een zeer vlotte, moderne stijl, met korte zinnen en flitsende dialogen zonder aanhalingstekens en meestal zonder werkwoorden als 'zei' of 'dacht'. De lezer moet uit de context opmaken wie wat zegt of denkt. Dit levert een zeer hoog tempo op, en zeker bij de terugkerende beschrijving, nee beleving van de dode kinderen van Mortsel is de uitwerking verpletterend. Van Brussel is nog een schrijver met een eigen stijl. Het is geen geheim dat Van Brussel in de liefde van John en Pat de liefde tussen hemzelf, Gust, en zijn vrouw Monique beschrijft, zoals de hele roman een sterk autobiografische inslag heeft. Maar het blijft wel een roman. In het echte leven krijgen Gust en Monique 12 kinderen, verwerft Gust een hoge functie bij een bank en schrijft een groot, veelzijdig oeuvre als dichter en romanschrijver bij elkaar. Wanneer hij als 85-jarige terugblikt op zijn leven is Monique aan kanker overleden en heeft hijzelf diverse operaties aan kanker ondergaan, terwijl ook zijn hartkwaal hem parten blijft spelen. Het geweldige gemis van Monique, een foute diagnose van zijn kwalen met als gevolg verkeerde medicatie, de eeuwige pijn, doen hem verlangen naar het einde. In die situatie beschrijft hij niet alleen de ondergang van de oude elite maar ook die van zijn jonge alter ego John die zich van die elite afkeert. Een nieuwe diagnose van zijn ziekte, andere medicijnen, nieuwe belangstelling en waardering voor zijn schrijven, en vooral een nieuwe, grote vriendschap, waren de redenen dat Gust van Brussel weer verder wilde leven en schrijven. Ik hoop van harte dat deze uitgave van De cyvlamenman de weg (her)opent naar het oeuvre van deze grote auteur. Lees over dat oeuvre en zijn leven het belangrijke essay van Paul van Leeuwenkamp. Meurs A.M.